کاوش در دنیای گردآورندگان برتر
آشنایی با مجموعهداران بزرگ کتب نایاب و تدوینگران مجموعههای فرهنگی ماندگار ایران و جهان.
جستجو در میان گردآورندگان
واژه «گردآورنده» میتواند به دو گروه متمایز اشاره داشته باشد: ۱) مجموعهداران آثار فرهنگی (بهویژه کتابهای نایاب و نسخ خطی) و ۲) تدوینگران که آثار پراکنده فرهنگی را در قالب مجموعههای مدون ارائه میدهند.
بخش اول: برجستهترین «گردآورندگان» به معنای «مجموعهداران»
این افراد با علاقه شخصی، مجموعههای عظیمی از کتابها و نسخ خطی کمیاب را گرد هم آوردند که بسیاری از آنها هسته اصلی کتابخانههای بزرگ ملی و دانشگاهی امروزی را تشکیل میدهند.
چهرههای شاخص جهانی (مجموعهداران):
- سِر توماس بادلی (کتابخانه بادلین آکسفورد)
- جی. پی. مورگان (کتابخانه و موزه مورگان)
- هنری هانتینگتون (کتابخانه هانتینگتون)
- هنری فُلجِر (کتابخانه شکسپیر فولجر)
- سِر توماس فیلیپس
- آنتونیو مانیابکی (کتابخانه ملی مرکزی فلورانس)
- اومبرتو اکو
چهرههای شاخص ایرانی (مجموعهداران):
- حاج حسین آقا ملک (کتابخانه و موزه ملی ملک)
- سید محمد مشکات (کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران)
- محمدعلی تربیت (کتابخانه تربیت تبریز)
- اصغر مهدوی و یحیی مهدوی (کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران)
- ایرج افشار
- علامه امینی (کتابخانه امیرالمومنین نجف)
- آیتالله مرعشی نجفی (کتابخانه بزرگ قم)
بخش دوم: برجستهترین «گردآورندگان» به معنای «تدوینگران»
این افراد کسانی هستند که با صرف عمر خود، آثار پراکنده فرهنگی (مانند لغات، افسانهها، اشعار شفاهی) را در قالب یک مجموعه مدون و ماندگار درآوردند.
چهرههای شاخص ایرانی (تدوینگران):
- علیاکبر دهخدا (لغتنامه دهخدا)
- محمد معین (فرهنگ فارسی معین)
- احمد شاملو (کتاب کوچه)
- محمدعلی فروغی (تصحیح دیوانها)
- حسن عمید (فرهنگ عمید)
- صادق هدایت (نیرنگستان)
- پرویز ناتل خانلری (شاهکارهای ادبیات فارسی)
- محمدجعفر محجوب (ادبیات عامیانه)
- حسن انوری (فرهنگ بزرگ سخن)
چهرههای شاخص جهانی (تدوینگران):
- برادران گریم (افسانههای آلمانی)
- دنی دیدرو و دالامبر (آنسیکلوپدی)
- ساموئل جانسون (فرهنگ زبان انگلیسی)
- جیمز موری (فرهنگ انگلیسی آکسفورد - OED)
- الیاس لونروت (حماسه کالوالا)
- فرانسیس جیمز چایلد (تصنیفهای چایلد)
علیاکبر دهخدا
درباره گردآورنده (تدوینگر)
ادیب، لغتشناس، سیاستمدار و طنزپرداز برجسته ایرانی. دهخدا عمر خود را صرف گردآوری و تدوین بزرگترین فرهنگ لغت زبان فارسی، یعنی «لغتنامه دهخدا» کرد. او همچنین با مجموعه طنز «چرند و پرند» شناخته میشود.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- لغتنامه دهخدا
- امثال و حکم
- چرند و پرند
محمد معین
درباره گردآورنده (تدوینگر)
ادیب و لغتشناس برجسته ایرانی، شاگرد دهخدا و بنیانگذار «فرهنگ فارسی معین»، یکی از مهمترین و پرکاربردترین فرهنگهای لغت فارسی. او همچنین در تدوین لغتنامه دهخدا نقش اساسی داشت.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- فرهنگ فارسی معین (۶ جلدی)
- حافظ شیرینسخن
- مشارکت در لغتنامه دهخدا
احمد شاملو
درباره گردآورنده (تدوینگر)
شاعر بزرگ معاصر ایران، علاوه بر نوآوری در شعر سپید، عمر خود را صرف گردآوری «کتاب کوچه» کرد؛ عظیمترین مجموعه فرهنگ عامیانه، اصطلاحات، باورها و زبان گفتاری مردم ایران.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- کتاب کوچه (مجموعه بزرگ)
- قصههای ایرانی
- ترجمهها و اشعار
محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)
درباره گردآورنده (تدوینگر/مصحح)
سیاستمدار، ادیب، مترجم و متفکر برجسته. فروغی با تصحیح دقیق و عالمانه دیوانهای شاعران بزرگ کلاسیک مانند حافظ، سعدی، خیام و فردوسی، نسخههای مرجعی را ارائه داد که همچنان معتبرترین چاپها محسوب میشوند.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- تصحیح دیوان حافظ
- تصحیح کلیات سعدی
- سیر حکمت در اروپا
ایرج افشار
درباره گردآورنده (مجموعهدار/کتابشناس)
ایرانشناس، کتابشناس، نسخهپژوه و پژوهشگر پرکار. افشار علاوه بر اینکه خود مجموعهدار بزرگی بود، نقش بیبدیلی در شناسایی، فهرستنویسی و معرفی نسخههای خطی و اسناد تاریخی ایران داشت و سردبیر نشریات مهمی چون «آینده» بود.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- فهرست مقالات فارسی
- دفتر تاریخ (مجموعه اسناد)
- پژوهشهای ایرانشناسی (مقالات متعدد)
حاج حسین آقا ملک
درباره گردآورنده (مجموعهدار)
بازرگان و فرهنگدوست بزرگ ایرانی که با وقف اموال و مجموعه شخصی بینظیر خود، «کتابخانه و موزه ملی ملک» را در تهران بنیان نهاد. این مرکز یکی از غنیترین گنجینههای نسخ خطی اسلامی، کتب چاپ سنگی و آثار هنری در ایران است.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- تأسیس کتابخانه و موزه ملی ملک
- گردآوری هزاران نسخه خطی نفیس
- گردآوری سکهها و آثار هنری
آیتالله مرعشی نجفی
درباره گردآورنده (مجموعهدار)
مرجع تقلید شیعه که با تلاشی خستگیناپذیر و صرف وجوهات شرعی، یکی از بزرگترین کتابخانههای نسخ خطی جهان اسلام را در قم تأسیس کرد. «کتابخانه بزرگ آیتالله مرعشی نجفی» گنجینهای عظیم از میراث مکتوب اسلامی است.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- تأسیس کتابخانه بزرگ آیتالله مرعشی نجفی
- گردآوری دهها هزار نسخه خطی
- گردآوری کتب چاپی نایاب
پرویز ناتل خانلری
درباره گردآورنده (تدوینگر/مصحح)
ادیب، زبانشناس، شاعر، و سیاستمدار. خانلری علاوه بر پژوهشهای زبانی و تصحیح متون کهن (مانند دیوان حافظ)، مجله ادبی معتبر «سخن» را بنیان گذاشت و مجموعه «شاهکارهای ادبیات فارسی» را گردآوری کرد.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- تصحیح دیوان حافظ
- تاریخ زبان فارسی
- شاهکارهای ادبیات فارسی (گردآوری)
برادران گریم
درباره گردآورنده (تدوینگر)
یاکوب و ویلهلم گریم، زبانشناسان و پژوهشگران آلمانی قرن نوزدهم بودند که با سفر به مناطق مختلف و شنیدن قصهها از زبان مردم، مجموعه عظیمی از افسانهها و داستانهای عامیانه آلمانی را گردآوری و مکتوب کردند.
آثار گردآوری/تالیفی شاخص
- قصههای برادران گریم
- فرهنگ لغت آلمانی
- پژوهشهای زبانشناسی